Keywords
genetlicons
funicular works
Old Polish poetry
literary tradition
How to Cite
Abstract
The article deals with religious syncretism in Old Polish works written in memory of children (primarily genetliacons and funralia from the late 16th and early 17th centuries). The subject of scientific reflection was the heterogeneous character of the mentioned works. Efforts were made to demonstrate that elements of various traditions, beliefs and rituals are present in them, to prove their links with literary and rhetorical traditions and conventions of the era. The analysis of selected poetic works showed their deep roots in both Greco-Roman, Judeo-Christian and folk traditions.
References
Banasiowa T., Konsolacyjne i laudacyjne wiersze żałobne autorów polskich z pierwszej połowy XVII wieku – wybrane zagadnienia z zakresu genologii i topiki, „Napis” 2003, seria IX.
Banasiowa T., Wczesnobarokowe treny konsolacyjne poświęcone pamięci dzieci − charakterystyka genologiczna, [w:] Wokół Wacława Potockiego: studia i szkic staropolskie w 300. rocznicę śmierci poety, red. J. Malicki, D. Rott, Kraków 1997.
Biegeleisen H., Matka i dziecko w obrzędach, wierzeniach i zwyczajach ludu polskiego, Lwów 1927.
Bystroń J.S., Dzieje obyczajów w dawnej Polsce wiek XVI–XVIII, t. 2, Warszawa 1976.
Gaj B., Carmen natale − łacińska pieśń urodzinowa, [w:] tejże, Genethliakon. Pieśń ku czci życia, Warszawa 2018.
Grochowski S., O kąpieli dziecięcej, [w:] tegoż, Wirydarz abo kwiatków rymów duchownych o Dziecięciu Panu Jezusie, Warszawa 1997.
Grzegorz z Nazjanzu, Oratio 28 XII, [w:] tegoż, Mowy wybrane, Warszawa 1967.
Jarczykowa M., Wielkie rytuały dla małych Radziwiłłów: o tekstach towarzyszących śmierci dzieci w XVII wieku, „Napis” 2010, nr 16.
Jurkowska E.A., Topika urodzinowa w genetliakonach Andrzeja Zbylitowskiego (prolegomena), „Bibliotekarz Podlaski” 2023, nr 1.
Jurkowska E.A., W labiryncie tradycji, czyli rzecz o źródłach inwencji staropolskich twórców genetliakonów, „Polish Studies of Kyiv” 2024, t. XL.
Kantyczki karmelitańskie. Rękopis z XVIII wieku, wyd. B. Krzyżaniak, Kraków 1980.
Kochan A., Wprowadzenie do lektury, [w:] A. Zbylitowski, Wiersze zebrane, Warszawa 2018.
Kostkiewiczowa T., Genetliakon, [w:] Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 2000.
Krzywy R., Poezja staropolska wobec genologii retorycznej. Wprowadzenie do problematyki, Warszawa 2014.
Krzywy R., Staropolskie adoksografie, czyli pochwały rzeczy błahych, [online:] https://www.wilanow-palac.pl/print/staropolskie_adoksografie_czyli_pochwaly_rzeczy_blahych.html [dostęp: 7.01.2025].
Michałowska T., Staropolska teoria genologiczna, Wrocław 1974.
Miaskowski K., Czepek krzesny córeczce noworodnej Jego Mości Pana Piotra Radzewskiego, [w:] tegoż, Zbiór rytmów, Warszawa 1995.
Miaskowski K., Tren pocieszny na śmierć Zygmunta Rybskiego, dziecinki małej, krzesnego swego, [w:] tegoż, Zbiór rytmów, Warszawa 1995.
Miaskowski K., Wieniec krzesny synaczkowi noworodnemu Jego Mości Pana Stanisława Rybskiego, [w:] tegoż, Zbiór rytmów, Warszawa 1995.
Miaskowski K., Wiersze na Boże Narodzenie. Młodzianki, [w:] tegoż, Zbiór rytmów, Warszawa 1995.
Montusiewicz R., Prefiguracja męki i adoracji Dzieciątka w utworach kolędowych Kaspra Twardowskiego. Próba interpretacji ikonograficznej, „Roczniki Humanistyczne” 1984, z. 1.
Naborowski D., Czwartak przypisany księciu Jmci Krzysztofowi Radziwiłłowi, wojewodzie wileńskiemu i hetmanowi Wielkiemu Wielkiego Księstwa Litewskiego, [w:] tegoż, Poezje, Kraków 2003.
Naborowski D., Dar Bellony, [w:] tegoż, Poezje, Kraków 2003.
Naborowski D., Kur na krzcinach oddany małemu wielkiej nadzieje Radziwiłłowi od Daniela Naborowskiego Anno 1624, [w:] tegoż, Poezje, Kraków 2003.
Nadolski B., Imieniny i urodziny w tradycji chrześcijańskiej Europy, Poznań 2007.
Ocieczek R., Sławorodne wizerunki. O wierszowanych listach dedykacyjnych z XVII wieku, Katowice 1982.
Rudomicz B., Euphrasia Charitum, to jest radość weselna […] przy krzcinach nowo narodzonej Eufrozyny Scholastyki, jegomości pana Bazylego Rudomicza […] i jejmości paniej Krystyny Hidmerówny drugorodnej po synie córeczki, cyt. za: L. Ślękowa, Wiersze uświetniające narodziny potomka. Ze studiów nad poezją okolicznościowo-rodzinną renesansu i baroku, „Pamiętnik Literacki” 1990, 81/3, z. 2.
Seneka, List 102, 23–26, [w:] tegoż, Listy moralne do Lucyliusza, przekł. W. Kornatowski, Warszawa 1961.
Ślękowa L., Muza domowa. Okolicznościowa poezja rodzinna czasów renesansu i baroku, Wrocław 1991.
Ślękowa L., Wiersze uświetniające narodziny potomka: ze studiów nad poezją okolicznościowo-rodzinną renesansu i baroku, „Pamiętnik Literacki” 1990, z. 2.
Św. Tomasz, O aniołach, [w:] tegoż, Summa teologiczna III, cz. 1, [online:] https://zwola-old.karmelicibosi.pl/p/z/formacja/summa/summa_05.pdf [dostęp: 7.01.2025].
Trębska M., Oddajemy szczęśliwy depozyt z przydatkiem imienia nowego” – oratorski i epistolograficzny aspekt świętowania chrzcin w rodzinie szlacheckiej w Rzeczpospolitej XVII i XVIII w., [w:] Miejsca chrztów, urządzenia baptyzmalne i ceremoniał chrzcielny od starożytności chrześcijańskiej do soboru trydenckiego, red. A.M. Wyrwa, Poznań–Dziekanowice 2016.
Trzecieski A., Do jego syna Joachima, kiedy go wyjął z wody chrztu świętego, [w:] tegoż, Carmina. Wiersze łacińskie, oprac. i przekł. J. Krókowski, Wrocław 1958.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Elżbieta A. Jurkowska