Keywords
loneliness
community
How to Cite
Abstract
The article explores the presence of the sentimental tradition in the works of Adam Mickiewicz, proposing an understanding of this category that differs from previous interpretations, with J.J. Rousseau considered its founding figure. Mickiewicz’s sentimentalism emerges as a complex path to the poet’s self-awareness as an individual, shaped by the obligations he feels due to his belonging to various communities—friendly, national, and civilizational. This path is illustrated by lyrics such as The Sailor and Excuse, which lead directly to the concept of individuality expressed in Konrad Wallenrod, in the poem To the Polish Mother, and in Part III of Forefathers’ Eve. An interpretation of sentimentalism derived from a reading of Rousseau allows for connections to be drawn between Mickiewicz’s early lyric poetry, his prophetic verse, and his Lausanne poems, all of which revolve around the dilemma between a sense of solidarity and the need for solitude.
References
Baczko B., Rousseau: samotność i wspólnota, Gdańsk 2009.
Bittner I., Brodziński – historiozof, Wrocław 1981.
Borowy W., O poezji Mickiewicza, wyd. drugie uzup. przygotowali Z. Stefanowska i A. Paluchowski, Lublin 1999.
Brzozowski J., Odczytywanie znaczeń. Studia o poezji Mickiewicza, Łódź 1997.
Cassirer E., Rousseau, Kant, Goethe, przeł., oprac. i posłowie E. Paczkowska-Łagowska, Gdańsk 2008.
Dopart B., Mickiewiczowski romantyzm przedlistopadowy, Kraków 1992.
Dopart B., Poezja Mickiewiczowska a sentymentalność czuła, [w:] Literatura. Historia. Dziedzictwo. Prace ofiarowane Profesor Teresie Kostkiewiczowej, pod red. T. Chachulskiego i A. Grześkowiak-Krwawicz, Warszawa 2006.
Fabre J., Od Oświecenia do Romantyzmu. Studia i szkice z literatury i kultury polskiej, pod red. K. Kasprzyk, tłum. M. Perek, Warszawa 1995.
Janion M., Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
Janion M., Życie pośmiertne Konrada Wallenroda, Warszawa 1990.
Janion M, Żmigrodzka M, IV część „Dziadów” i wczesnoromantyczny bohater egzystencji, „Pamiętnik Literacki” 1987, z. 1.
Janion M, Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Warszawa 1978.
Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła, Gdańsk 2004.
Kalinowska M., Mowa i milczenie. Romantyczne antynomie samotności, Warszawa 1989.
Kleiner J., Mickiewicz, t.1, Lublin 1948.
Kostkiewiczowa T., Klasycyzm, sentymentalizm, rokoko. Szkice o prądach literackich polskiego Oświecenia, Warszawa 1975.
Kubacki W., Uwagi nad poetyką „Pana Tadeusza”, „Kuźnica” 1948, nr 17.
Kuczera-Chachulska B. Przemiany form i postaw elegijnych w liryce polskiej XIX wieku. Mickiewicz. Słowacki. Norwid. Faleński. Asnyk. Konopnicka, Warszawa 2002.
Lyszczyna J., Pierwiastki sentymentalne w świecie poetyckim Adama Mickiewicza, [w:] tenże, Natura, historia, egzystencja. W poszukiwaniu romantycznego uniwersum, Katowice 2011.
Mickiewicz A., Dzieła wszystkie. Wyd. sejmowe, t. XVI, Rozmowy z Adamem Mickiewiczem, oprac. S. Pigoń, Warszawa 1933.
Mickiewicz A., Dzieła, Wydanie rocznicowe 1798–1998, t. 1, Wiersze, oprac. Cz. Zgorzelski, Warszawa 1993.
MickiewiczA. , Dzieła wszystkie, t. 1, cz. 3: Wiersze 1829–1855, Wrocław 1981.
Mickiewicz A., Konrad Wallenrod, oprac. S. Chwin, Kraków 1998.
Opacki I., Sentymentalizm – nie podjęta szansa polskiej kultury, [w:] tenże, Poznacie mnie po głosie…, Katowice 2006.
Piwińskiej M., Miłość romantyczna, Kraków – Wrocław 1984.
Przybylski R., Klasycyzm czyli Prawdziwy koniec Królestwa Polskiego, Warszawa 1983.
Schipper H., Sentymentalizm w twórczości Mickiewicza, Lwów 1926.
Seweryn D., „…jak tam zaszedłeś”. Mickiewicz w szkole klasycznej, Lublin 1997.
Siwicka D., „Żeglarz”, [w:] J.M. Rymkiewicz, D. Siwicka, A. Witkowska, M. Zielińska, Mickiewicz. Encyklopedia, Warszawa 2001.
Skwarczyński Z., W szkole sentymentalizmu. „Tygodnik Wileński” z 1804 r., Łódź 1958.
Starobinski J., Jean–Jacques Rousseau. Przejrzystość i przeszkoda oraz siedem esejów o Ruosseau, przeł. J. Wojcieszak, Warszawa 2000.
Szmydtowa Z., Rousseau – Mickiewicz. I inne studia, Warszawa 1961.
Świrko S., Z Mickiewiczem pod rękę czyli życie i twórczość Jana Czeczota, Wrszawa 1989.
Weintraub W., Poeta i prorok. Rzecz o profetyzmie Mickiewicza, Warszawa 1982.
Witkowska A., Mickiewicz. Słowo i czyn, Warszawa 1986.
Witkowska A., „Pod strzałami gromu”, „Pamiętnik Literacki” 1956, zeszyt specjalny w setną rocznicę zgonu Adama Mickiewicza 1855–1955.
Witkowska A., Sławianie, my lubim sielanki…, Warszawa 1972.
Wyka K., „Pan Tadeusz”. Studia o poemacie, Warszawa 1963.
Zabielski Ł., Meandry antyromantyczności. Kajetan Koźmian i romantycy polscy, Kraków 2015.
Zgorzelski Cz., Drogi rozwojowe liryki Mickiewicza, [w:] tenże, O sztuce poetyckiej Mickiewicza. Próby zbliżeń i uogólnień, Warszawa 1976.
Życzyński H., Nieznany komentarz Mickiewicza do „Konrada Wallenroda”, [w:] „Myśl Narodowa” 1926, nr 11.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Krzysztof Czajkowski