Abstract
This article analyzes Barbara Toporska’s review of Witold Gombrowicz’s novel Pornography, published in 1961, concurrently with Gombrowicz’s awarding of the „Kultura” literary prize. The author examines how Toporska uses hypothetical-deductive logic to interpret four main „propositions” in Gombrowicz’s novel: interpersonal relationships, the formation of consciousness, generational dynamics, and the crisis of values and religion. The article compares Toporska’s interpretations with later analyses by Jerzy Jarzębski and Maria Janion, particularly in the context of the war’s impact on morality and the disintegration of culture. The article also explores the complex literary relationship between Gombrowicz and Józef Mackiewicz, suggesting that Toporska’s review can be read as a partial reading of Gombrowicz through the lens of Mackiewicz’s thought, and addresses Gombrowicz’s objections to Toporska’s review.
References
Błoński J., O Gombrowiczu, „Miesięcznik Literacki” 1970, nr 8.
Bolecki W., Prawdy niemiłe. Józef Mackiewicz i Witold Gombrowicz. „Teologia polityczna co tydzień”, 22.07.2019. https://teologiapolityczna.pl/wlodzimierz-bolecki-prawdy-niemile-jozef-mackiewicz-i-witold-gombrowicz [pobrano 15.11.2024].
Czeżowski T., Odczyty filozoficzne (Wydanie drugie poprawione i rozszerzone), Toruń 1969.
Giedroyć J., Gombrowicz, W., Listy 1950–1969, wyb., oprac. i wstęp A. Kowalczyk, Warszawa 1993.
Gombrowicz G., Karpie w proszku, „Wiadomości” 1968 nr 18.
Gombrowicz W., Dziennik 1958, VIII.
Gombrowicz W., Pornografia, Paryż 1970.
Höffe O., Geschichte des politischen Denkens, München 2016.
Janion M., Forma gotycka Gombrowicza, [w:] Gorączka romantyczna, Warszawa 1975.
Jarzębski J., „Pornografia” – próba stworzenia nowego języka, „Pamiętnik Literacki” 1979, z. 3.
Jenne B.J., [O Gombrowiczu], [w:] Gombrowicz emigrantów. Na podstawie ankiety Michała Chmielowca w londyńskich „Wiadomościach”, red. M.A. Supruniuk, Toruń 2006.
Jordan Z., Odczyty filozoficzne, „Kultura” 1958, nr 10. [recenzja z: Czeżowski, T., Odczyty filozoficzne]
Maciąg K., Sam jeden. Józef Mackiewicz – pisarz i publicysta, Warszawa 2023.
Mackiewicz J., Lewa wolna, Londyn 1987.
Mackiewicz J., Toporska B., Wielka niewiadoma. Listy do i od różnych osób, Londyn 2022.
Miłosz Cz., Czesława Miłosza historia literatury polskiej w XX wieku. https://www.youtube.com/watch?v=N2uZRDRB0BE (pobrane 10.11.2024) 26:20–28:50.
Nagroda Literacka „Kultury” za rok 1960, „Kultura” 1961, nr 5.
Orłoś K., Dzieje dwóch rodzin Mackiewiczów z Litwy i Orłosiów z Ukrainy, Kraków 2015.
Roux D. de, Rozmowy z Gombrowiczem, Paryż 1969.
Szczepański J.J., Dziennik tom II 1957–1963, Kraków 2011.
Toporska B., Pornografia, „Kultura” 1961, nr 5.

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2025 Maria Zadencka

