Keywords
Polish language
Polish culture of the 19th century
How to Cite
Abstract
The article focuses on the work of Gustaw Gizewiusz (1810-1848), a scientist and an Evangelic pastor serving in the Polish church in Ostróda in East Prussia, and Michał Kajka (1858-1940), a talented craftsman and a Masuria poet. Although they both lived and worked in different eras, they were linked by hard work towards saving the Polish language and culture. Christina Pflugbeil analyses selected themes of Gizewiusz’s most prominent works, such as: ‘Polskie obywatelstwo w Prusach’ (1843) [‘Polish citizenship in Prussia’] or ‘Umiejętność drukowania książek’ (1842) [‘The craft of book printing’]. The researcher also dedicates a lot of space to Michał Kajka, describes his engagement in preserving the Polish language and culture that the author reflected in his literary work. For many years Kajka documented the invader’s policy towards Poles, starting with Germanisation and ending with the Nazi period. The author reminds that he – being a true patriot, opposed removing the Polish language from the religious life of Masuria-Polish people since he identified the mother tongue used in the liturgy and the Bible with a symbol of the Polishness of Masuria inhabitants.
References
Belzyt Leszek, Zur Frage des nationalen Bewusstseins der Masuren im 19. und 20. Jahrhundert (auf der Basis statistischer Angaben), in: Zeitschrift für Ostforschung, 45/1996.
Bogdan Danuta, Das polnische und das litauische Seminar an der Königsberger Universität vom 18. bis zur Mitte des 19. Jahrhunderts, in: Nordost-Archiv, Neueste Hefte, 1994.
Chojnowski Zbigniew, Biblia – ´skarb wiekuisty´ Mazurów, in: W kontekstach kultury, historii i geografii, Olsztyn 2001.
Chojnowski Zbigniew, Biblia w piśmiennictwie Mazurów pruskich XIX wieku, in: Biblia w literaturze polskiej, Gdańsk 2013.
Chojnowski Zbigniew, Odkrywanie Michała Kajki ciąg dalszy, in: W mazowieckiej przestrzeni kulturowej. Prace ofiarowane w 80. rocznicę urodzin profesora Ryszarda Juszkiewicza, Warszawa 2007.
Gizewiusz Gustaw, Klagen eines Masuren. Eine vor dem Provinzialschulkollegium der Provinz Preußen geführte Selbstverteidigung von Gustav Gisevius, evangelischer Prediger an der polnischen Kirche zu Osterode in Ostpreußen. In: Jahrbücher für slavische Literatur, Kunst Wissenschaft, Leipzig 1848.
Grygier Tadeusz, Seminarium Polskie w Królewcu, in: Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 3/1957.
Jasiński Grzegorz, Żywoty nierównolegle. Gustaw Gizewiusz i Marcin Gerss – znani lecczanie? In: Masovia, XIV/2016. Jasiński Janusz, Zagadnienie narodowe ´Przyjaciela Ludu Łeckiego´ i jego współpracowników, in: Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 3/1962.
Kajka Michał, Z duchowej mej niwy… Wiersze zebrali i oprac. Janusz Jasiński i Tadeusz Oracki, Olsztyn 1982.
Kajka Michał, Zebrałem snop plonu… Wybór utworów wydany w setną rocznicę urodzin poety. Oprac. i wstępem poprzedzili Janusz Jasiński i Tadeusz Oracki, Warszawa 1958.
Kossert Andreas, Ostpreußens vergessener Süden, München 2001.
Kossert Andreas, Preußen, Deutsche oder Polen? Die Masuren im Spannungsfeld des ethnischen Nationalismus 1870–1956, Wiesbaden 2001.
Małłek Janusz, Dwie części Prus. Studia z dziejów Prus Książęcych i Prus Królewskich w XVI i XVII wieku, Toruń 2015.
Małłek Janusz, Prusy Książęce a Prusy Królewskie w latach 1525–1548. Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr 53, Warszawa 1976.
Martuszewski Edward, „Die polnische Sprachfrage in Preußen“ Gustawa Gizewiusza jako źródło do badań nad dziejami germanizacji szkolnictwa na Mazurach. Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie, nr 200, Olsztyn 2001.
Oracki Tadeusz, Rozmówiłbym kamień… Z dziejów literatury ludowej oraz piśmiennictwa regionalnego Warmii i Mazur w XIX i XX wieku, Warszawa 1976.
Przyjaciel Ludu Łecki (ełcki). Roczniki 1842 i 1844 wraz z przydatkiem, wstęp i oprac. Grzegorz Jasiński. Ostróda 2010.
Sukertowa-Biedrawina Emilia, Mazurzy w Prusach Wschodnich. Do druku przygotował, wstępem i przypisami opatrzył Piotr Bystrzycki, Dąbrówno 2015.
Sukertowa-Biedrawina Emilia, Tradycje polskie Gustawa Gizewiusza. W 150-tą rocznicę urodzin, in: Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1/1960.
Wójtkowski Andrzej, Z powodu przedruku książki Gustawa Gizewiusza pt. „Die polnische Sprachfrage in Preußen“, in: Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 1/1962.
Articles published in the “gold open access” mode on the basis of a non-exclusive license agreement between the publisher and the author. Permitted use:
- the publication may be read and stored on any device,
- the publication may be cited (with obligatory reference to the author, the title of the text, as well as the full title, bibliographic address of the issue and page of the journal)
The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” implements an open access policy by publishing materials in the form of the so-called Gold Open Access. From volume 42 (issue 1/2019), the journal is available under the Creative Commons license (Attribution – ShareAlike: CC BY-SA).
The key declarations of the Open Access and Open Science movement, which we fully support, are available on the CEON Open Science website.
COPYRIGHT:
The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” implements an open access policy by publishing materials in the form of the so-called Gold Open Access. The journal is available under the Creative Commons license – Attribution – ShareAlike 4.0: International: CC BY-SA 4.0).
The key declarations of the Open Access and Open Science movement, which we fully support, are available on the CEON Open Science website.
“Bibliotekarz Podlaski” allows its readers to read, download, copy, distribute, print, search and link to the full content of articles. We enable full, immediate, unlimited (both in a territorial, temporal and technical sense) open access to all published content, in accordance with the principle that freely available research increases and accelerates the global development of science and the exchange of knowledge.
The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” encourages authors to place articles published in the journal in open repositories (after the review or the final version of the publisher), provided that a link to the journal’s website is provided.
The journal does not charge the authors any fees for accepting and publishing their texts.