Abstract
The aim of the article is to show how St. Anna was presented in various printed texts from the 19th century, and along with it – what was her religious, linguistic picture of the world. The article was prepared based on the analysis of the material collected during the query, which the author sorted and described due to its specificity. The sources were not only religious texts, but also those that only mention her. As one of the most popular saints, closely associated with Mary and Christ, St. Anna appeared in various contexts of the social life of Polish Catholics. The author groups the collected material into the following categories: „reprints of sources from before the 19th century”, „the brotherhood of St. Anna”, „religious utility prints”, „educational and popularizing activities of magazines”, „activities of ethnographers and writers”, and „around the art history”. In this way, an image is created that not so much reflecting the common knowledge about the saint, but showing the multitude of socio-cultural contexts in which she appeared.
References
Adalberg S., Księga przysłów, przypowieści i wyrażeń przysłowiowych polskich, Warszawa 1889–1894.
Augustynik G., Wianek świętej Anny czyli zbiór nabożeństwa dla wiernych w Jej bractwie będących, Częstochowa 1882.
Bartmiński J., Formy obecności sacrum w folklorze, [w:] Folklor – sacrum – religia, red. J. Bartmiński i M. Jasińska-Wojtkowska, Lublin 1995.
Benisławska K., Pieśni sobie śpiewane, wyd. T. Chachulski, Warszawa 2000.
Bubel D., Typografia i zdobnictwo druków jasnogórskich XVIII wieku, „Biuletyn EBIB” 2010, nr 9 (118), https://www.ebib.pl/2010/118/a.php?bubel [dostęp: 23.04.2023].
Hulaj duszo. Jedenkroć anegdot, dowcipów i facecyjek, Lwów 1888.
Jankowska A., Być dobrą chrześcijanką, posłuszną córką, wierną i roztropną małżonką, czyli kilka słów o celach i drogach edukacyjno-wychowawczych kobiet polskich w 1. Połowie XIX wieku [w:] Życie prywatne Polaków w XIX wieku. „Portret kobiecy” Polki w realiach epoki, t. II, Łódź-Olsztyn 2014.
Karczewska A., Czemu ten nasz chłop ciemny… Inteligenckie dyskusje o czytelnictwie ludowym w Królestwie Polskim w XIX wieku, Warszawa 2017.
Kieszkowski J., Malarz Czechowicz. Studyum na podstawie dzieł jego krakowskich, „Przegląd Powszechny” 1898, R.15, t. 59, z. 7.
Kloczkowski J., Nauki katolickie świąteczne w dwóch działach, Warszawa 1878.
Kolberg O., Kieleckie, cz. II, Dzieła wszystkie, t.19, Wrocław–Poznań 1963. Reedycja fotooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1886.
Kolberg O., Kieleckie. Suplement do tomów 18–19, Dzieła Wszystkie, oprac. E. Antyborzec, H. Pawlak, Poznań 2011.
Kolberg O., Krakowskie, cz. I, Dzieła wszystkie, t. 5, Wrocław–Poznań 1962. Reedycja fotooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1871.
Kolberg O., Krakowskie, cz. III, Dzieła wszystkie, t.7, Wrocław–Poznań 1962. Reedycja fotooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1874.
Kolberg O., Radomskie, cz. I., Dzieła wszystkie, t. 20. Wrocław–Poznań 1964. Reedycja fotooffsetowa, pierwodruk: Kraków 1887.
Konfraternia Anny Świętej, powinności Bractwa, odpusty, nabożeństwa i inne ustawy do tego bractwa należące zawierająca, Wydawnictwo J. Zawadzki, Wilno 1858.
Koronka o świętéj Annie z dodaniem nowenny, czyli nabożeństwa dziewięciodniowego do téj świętéj patronki i mistrzyni, Rzeszów 1861.
Korónka o świętej Annie, która ma bydź śpiewana w każdą niedzielę i święto rano i po południu w kościele parafialnym Lwowskim N.P. Maryi śnieżnej ob. łać., druk. J. Sznajder, Lwów 1851.
Korrespondencja Gazety Codziennej, „Gazeta Codzienna” 1861, nr 53.
Kronika warszawska i krajowa, „Gazeta Codzienna” 1855, nr 190.
„Kurier Warszawski” 1879, R.59, nr 167.
Lewartowski W., Leonardo da Vinci. Życiorys i charakterystyka dzieł jego, „Niewiasta” 1862, R.3, nr 45.
M.A., Anegdoty o rzemieślnikach zagranicznych (ciąg dalszy), „Gazeta Przemysłowo-Rzemieślnicza” R.13, nr 11.
Maciejowski W.A., Piśmiennictwo polskie od czasów najdawniejszych aż do roku 1830, T. 2, Warszawa 1852.
Michalski G., Wskazania wychowawcze dla polskich rodzin na Śląsku katolickiego czasopisma „Monika” w drugiej połowie XIX wieku, „Wychowanie w Rodzinie” 2014, nr 2, t. X.
Muczkowski J., Bractwa jezuickie i akademickie w Krakowie, „Dwutygodnik Literacki” 1844, T.2, nr 17.
Muczkowski J., Bractwa jezuickie i akademickie w Krakowie, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1845.
Muczkowski J., Rozmaitości historyczne i bibliograficzne, z. 1, Kraków 1845.
Nabożeństwo do świętej Anny, matki N.M.P., a babki Pana Naszego Jezusa Chrystusa, Zbawiciela świata, dla użytku Bractwa ś. Anny, które w akademickim kościele pod tytułem św. Anny istnieje, Kraków 1847.
Nabożeństwo ku naywiększey chwale Boga w Tróycy Świętey jedynego i Matki Bozkiey, tudzież ss. Patronów i patronek przez pewnę damę z rożnych aprobowanych ksiąg zebrane i dla wygody bliźnich do druku podane, Wilno 1826.
Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! Nowy Rok, „Nowiny ze Świata”, R.2, nr 1.
Nixon V., An Alternative Suggestion Regarding the Origins of the Image ‘The Education of the Virgin’ [w:] Devotion to st. Anne in Texts and Images. From Byzantium to the Late European Middle Ages, red. Elena Ene D-Vasilescus, Oxford 2018.
Nowości bibliograficzne, „Czas” 1861, R.14, Nr 51.
Nowy katalog książek polskich, które drukowane znayduią się u Wilhelma Bogumiła Korna, księgarza w Wrocławiu, Wrocław 1820.
Pagaczewski J., Kościoły ś. Mikołaja i ś. Tomasza, Kraków 1899.
Pękalski, P., Historyczne podanie o bractwach, które od najdawniejszych czasów wywodzą swoje istnienie przy kościołach w stołecznem mieście Krakowie [w:] Pamiętnik Towarzystwa Dobroczynności Krakowskiego wydany z powodu obchodzonego w d. 24 i 25 czerwca 1866 r. pięćdziesiąt-letniego jubileuszu wskrzeszenia w roku 1816 tegoż Towarzystwa, Kraków 1868.
Piotr Paweł Rubens. Szkic biograficzno-artystyczny, „Wędrowiec” 1863, Seria 1, t. 2, nr 47.
Początek ikonografii naszej, W spisie małego zbioru rycin i obrazków w odciskach z blach miedzianych, które przedstawiają wizerunki królów polskich i znakomitych mężów; tudzież ŚŚ. Patronów naszych i błog. Polaków. Dodane są prace rytowników naszych i inne tu należące przedmioty, „Biblioteka Warszawska” 1857, t. 4.
Pollacz R., Heroina chrzescianska rozmaitością modlitw, i strzelistemi aktami nieoszacowanych łaski boskiey skarbow i niebieskiego krolestwa nabywaiąca: ku większey Boga chwale, Matki Przenayświętszey i patronow SS. godnemu uszanowaniu, z pozwoleniem zwierzchności duchowney drukiem odnowiona, Częstochowa 1823.
Pruszcz P.J., Klejnoty stołecznego miasta Krakowa albo kościoły i co w nich jest widzenia godnego i znacznego, Kraków 1861.
Rewoliński T., Medale religijne odnoszące się do kościoła katolickiego we wszystkich krajach dawnej Polski: w zbiorze T. Rewolińskiego, Kraków 1885.
Rusałka. Ballada Maurycego Jokai’a (Dokończenie), „Przyjaciel Domowy” 1886, R.36, nr 21.
Rusałka. Ballada Maurycego Jokai’a, „Przyjaciel Domowy” 1886, R.36, nr 20.
S.M., Godła, chorągwie i patronowie różnych stowarzyszeń i cechów rzemieślniczych, „Przegląd Katolicki” 1871, nr 18.
Sawicki S., Sacrum w literaturze, „Pamiętnik Literacki” 1980, z. 3.
Skarb Niebieski w palestyńskiey roli znaleziony w łaski Boskie zupełnie obfituiacy od trzech zaś blisko wieków w nowinie Królestwa Polskiego pod miasteczkiem Przyrowem w województwie krakowskim zjawiony [...] to jest: Anna Święta Samotrzecia [...] z historyą znalezienia iey i przydatkiem różnego nabożeństwa [...] po raz piąty staraniem się OO. Obserwantów Reguły św. Patryarchy Franciszka [...] otworzony roku, którego [...] od niewoli wieczney jesteśmy odkupieni 1773, Wydawnictwo Wilhelma Bogumiła Korna, Wrocław 1806.
Skarga P., Żywoty świętych starego y nowego zakonu na każdy dzień przez cały rok: wybrane z poważnych pisarzow y doktorow kościelnych których imiona niżey są położone [...]., t. 2, Grodzisk 1866.
Sprawozdanie czwarte z czynności Delegacji Arcybractwa nieustającej czci Najśw. Sakramentu i opieki nad ubogiemi kościołami, „Przegląd Katolicki” 1875.
Stanowisko Józefa Lompy i jego ostatnie dziełko p. n.: „Geschichtl. Darstellung der merkwurdigsten Ereignisse in der K. Kreisstadt Rosenberg. Kosel 1855.” (Ciąg dalszy), „Kronika Wiadomości Krajowych i Zagranicznych” 1856, R.1, nr 21.
Tazbir J., Piotr Skarga, Szermierz kontrreformacji, Warszawa 1978.
Tomaszewski W., Między salonem a jarmarkiem. Życie muzyczne na prowincji Królestwa Polskiego w latach 1815–1862, Warszawa 2002.
Wiadomości bieżące, „Gazeta Kielecka” 1881, R.12, nr 11.
Wiadomości z blizka i z daleka, Poznań, dnia 21 września 1896. Uczmy dzieci pisać i czytać po polsku, „Wielkopolanin” 1896, R. 14, nr 217.
Znad Strwiąża, „Gazeta Narodowa” 1868, R.7, nr 176.
Związek Matek Chrześcijańskich, „Monika. Tygodnik poświęcony chrześciańskiemu wychowaniu dziatek” 1886, R. 1, nr 27.
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2024 Izabela Kotlarska