Abstract
The article is a reflection on the changes in the understanding of the tasks of Polish literature from the beginning of the 20th to the beginning of the 21st century. The observation is conducted on the examples of Nobel speeches by H. Sienkiewicz, W. S. Reymont, Cz. Miłosz, W. Szymborska and O. Tokarczuk, which are placed in the context of other self-commentary statements. The collected texts testify to the disappearance of thinking in terms of nation or community and the progressive individualization of the writer’s voice, which does not want to be an exponent of a general idea. The type of involvement in literature is also changing. Reading the Nobel speeches leads to the conclusion that the concepts of Polish writers illustrate the changes taking place in European culture. One of the most important is the departure from Christian roots in favor of secular humanism.
References
Bolecki W., Proza Miłosza, „Pamiętnik Literacki” LXXV, 1984, z. 2.
Eliot Th. S., Kto to jest klasyk i inne eseje, przekład M. Heydel, M. Niemojewska, H. Pręczkowska, M. Żurowski, Kraków 1998.
Eliot Th. S., Uwagi ku definicji kultury, przekład J. Rybski, Kraków 2016.
Gleń A., Czułość. Studia i eseje o literaturze najnowszej, Sopot 2014.
Gombrowicz W., Autobiografia pośmiertna, wybór, opracowanie i układ W. Bolecki, Kraków 2002.
Gombrowicz W., Varia I, czytelnicy i krytycy. Proza, reportaże, krytyka literacka, eseje, przedmowy, wstęp W. Bolecki, Pierwszorzędne teksty drugorzędne, Kraków 2020.
Herbert Z., Epilog burzy, Wrocław 1998.
Herbert Z., Wiersze zebrane, Kraków 2008.
Ingarden R., Spór o istnienie świata, cz. 1–3, Warszawa 1987.
Kajtoch W., Wykład wykładu. Rzecz o mowie noblowskiej Olgi Tokarczuk, Kraków 2021.
Kraszewski J.I., Kilka słów autora. Przedmowa do drugiego wydania tej powieści, [w:] tenże, Poeta i świat, Złoczów 1929.
Łukaszuk-Piekara M., „Dopełnienie?... go boli…? Czułość Norwida, lekcja ciszy współczesnych”, „Colloquia Litteraria” 2007, t. 1/2/2/3.
Miłosz Cz., Abecadło, Kraków 2001.
Miłosz Cz., Prywatne obowiązki, Olsztyn 1990.
Miłosz Cz., Świadectwo poezji. Sześć wykładów o dotkliwościach naszego wieku, Warszawa 1987.
Miłosz Cz., To, Kraków 2000.
Miłosz Cz., Ziemia Ulro, Paryż 1985.
Norwid C., Pisma wybrane, t. 1, Wiersze, Warszawa 1983.
Parandowski J., Alchemia słowa, Warszawa 2020.
Różewicz T., Mój ulubiony wiersz, „Poglądy” 1964, nr 12.
Sienkiewicz H., Słowo Henryka Sienkiewicza wypowiedziane w Sztokholmie na uroczystości rozdawnictwa nagród imienia Nobla, „Tygodnik Mód i Powieści” 1905, nr 52.
Tokarczuk O., Czuły narrator, Kraków 2020.
Wojda D., „Spożywają i trawią Jeffersa”. Czesław Miłosz o badaczach literatury, [w:] Miłosz i Miłosz, red. A. Fiut, A. Grabowski i Ł. Tischner, Kraków 2013.
https://genius.com/Wadysaw-reymont-nobel-lecture-in-literature-1924-presentation-reymontannotated
http://hdl.handle.net/11320/12111
https://pl.wikisource.org/wiki/Poeta_i_świat_(Kraszewski,_1929)/Kilka_słów_Autora
https://forumakademickie.pl/zycie-akademickie/doktorat-honoris-causa-uj-dla-autorki-ksiag-jakubowych
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2024 Agnieszka Czajkowska