Smallness, Futility, Love. Worms in the Literary Works of Jan Kasprowicz
PDF (Język Polski)

Keywords

worm
vermin
smallness
vanity
love
death

How to Cite

Igliński, G. (2024). Smallness, Futility, Love. Worms in the Literary Works of Jan Kasprowicz. Bibliotekarz Podlaski, 65(4), 355–382. https://doi.org/10.36770/bp.983

Abstract

The article is a review of the entire set of Jan Kasprowicz’s literary works from the perspective of the use within them of the term worm (robak) and its derivatives (robaczek [tiny worm], robaczywy [infested by worms] and robactwo [vermin]) as well as synonymous terms (czerw [maggots], glista [roundworm]). This is the anonymous worm, deprived of typological or generic affiliation although named differently. An exception was made for the leech, the only ‘worm’ appearing in the poet’s works with a specified name, belonging to a defined genus and classified by zoologists as a worm in the olden times.
The purpose of these considerations is to attempt to answer the question: what purpose do the worms serve the poet? Consequently, a micrological perspective is
used that takes into account the methods of creating animal characters and their function and symbolism in literature.
Conducted analyses indicate that in Kasprowicz’s works worms are primarily linked to man, his carnality and spirituality. The first category then is the manworm in the meaning of smallness. The second category is the worm disturbing the soul, which applies to evil manifesting in human life. The third category is the worm positioned in human body, meaning worms hidden in the living man, designed as a mortal being, and the vermin tormenting the already dead body. In the second case, death is sometimes linked to love, together creating an insurmountable, vicious circle of existence. It may also provoke thoughts on total lifelessness and nothingness, life emptiness.
Zoomorphic images or associations allow the poet to describe man in every aspect: existential, national, social and religious. Terms such as worm and vermin sound rather unpleasant, consequently, with certain exceptions, they are characterised negatively in those works and prove the permanent sensitivity of Kasprowicz to sin, harm, suffering and death.

https://doi.org/10.36770/bp.983
PDF (Język Polski)

References

Byron [G.G.], Wybór dzieł, wybór, przedm., red. i przypisy J. Żuławski, t. 2: Dramaty, Warszawa 1986.

Górski K., „Marchołt”, [w:] tegoż, Jan Kasprowicz. Studia, Warszawa 1977.

Igliński G., Boskość i człowieczeństwo. Ku istocie idealizmu Chrystusowego, [w:] tegoż, Antyk, chrześcijaństwo, poezja. Rozważania o twórczości Jana Kasprowicza, Olsztyn 2013.

Igliński G., Ciernie ducha. Doświadczenie zła we wczesnej poezji Jana Kasprowicza, Olsztyn 1997.

Igliński G., Niesławne, pospolite, znikome. Robaki i owady w twórczości polskich wieszczów na tle tradycji literackiej, Olsztyn 2022.

Igliński G., Pieśni wieczystej tęsknoty. Liryka Jana Kasprowicza w latach 1906–1926, Olsztyn 1999.

Igliński G., Sny o szczęściu i wielkości. Tradycja antyczna w poezji młodzieńczej, [w:] tegoż, Antyk, chrześcijaństwo, poezja. Rozważania o twórczości Jana Kasprowicza, Olsztyn 2013.

Igliński G., Świadomość grzechu, cierpienia i śmierci w „Hymnach” Jana Kasprowicza, Olsztyn 1996.

Jakiel E., Biblia w utworze Jana Kasprowicza „Chrystus. Poemat społeczno-religijny”, Gdańsk 2018.

Jakóbczyk J., Z różnych perspektyw… zbieżne widoki (L.S. Liciński i J. Kasprowicz), [w:] tegoż, O tym, jak Młoda Polska posiwiała. Proza młodopolska wobec rewolucji 1905 roku, Katowice 1992.

Jura Cz., Bezkręgowce. Podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy, Warszawa 2007.

Kaczmarek W., Dekadencka wizja katastrofy: „Uczta Herodiady”, [w:] tegoż, Złamane pieczęcie Księgi. Inspiracje biblijne w dramaturgii Młodej Polski, Lublin 1999.

Kasprowicz J., Pisma zebrane, wyd. krytyczne pod red. J.J. Lipskiego i R. Lotha, t. 1–6, Kraków 1973–2002.

Kawa M., Ten, który toczy nasze dusze i ciała… Robak i robactwo w kulturze i literaturze, Toruń 2011.

Linkner T., Baśniowo, mitycznie i literacko w „Baśni nocy świętojańskiej”, [w:] Jego świat. 150-lecie urodzin Jana Kasprowicza, pod red. G. Iglińskiego, Olsztyn 2011.

Lipski J.J., Twórczość Jana Kasprowicza w latach 1891–1906, Warszawa 1975.

Maciejewska I., Franciszkanizm w poezji Młodej Polski, [w:] Problematyka religijna w literaturze pozytywizmu i Młodej Polski. Świadectwa poszukiwań, red. S. Fita, Lublin 1993.

Miniatura i mikrologia literacka, pod red. A. Nawareckiego, t. 1, Katowice 2000; t. 2, Katowice 2001; t. 3, przy współudz. B. Mytych, Katowice 2003.

Nawarecki A., Mały Mickiewicz. Studia mikrologiczne, Katowice 2003.

Olszewska M.J., Człowiek w obliczu sytuacji ostatecznych („Świat się kończy!” Jana Kasprowicza), [w:] Jego świat. 150-lecie urodzin Jana Kasprowicza, pod red. G. Iglińskiego, Olsztyn 2011.

Podstawka A., Świat, który się nie kończy. Człowiek i transcendencja w teatrze Jana Kasprowicza, Lublin 2014.

Skala mikro w badaniach literackich, pod red. A. Nawareckiego i M. Bogdanowskiej, Katowice 2005.

Skwirut D., „Kiedy człowiek stanie się Bogiem”. O dwóch motywach w „Adamie” Leopolda Staffa, [w:] Poezja Leopolda Staffa. Interpretacje, pod red. A. Czabanowskiej-Wróbel, P. Próchniaka i M. Stali, Kraków 2005.

Staff L., Poezje zebrane, t. 1–2, Warszawa 1980.

The Collected Poems of Lord Byron, with an introd. and bibliography, Ware 1994.

Tuczyński J., Kasprowicz – pogłos wieczności, Bydgoszcz 1996.

Zabawa K., „Kalejdoskop myśli, wrażeń i obrazów” – młodopolskie odmiany krótkiego poematu prozą, Kraków 1999.

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Copyright (c) 2024 Grzegorz Igliński

Downloads

Download data is not yet available.