Magical and curative properties of nightshade based on Old Polish herbariums
PDF (Język Polski)

Keywords

herbarium
16th and 17th centuries
mandrake
nightshade

How to Cite

Kowalczyk, S. (2021). Magical and curative properties of nightshade based on Old Polish herbariums. Bibliotekarz Podlaski, 49(4), 55–68. https://doi.org/10.36770/bp.545

Abstract

The aim of the article is to analyse how nightshade was described as a curative herb as well as the polish mandrake’s equivalent. Research based on Old Polish herbariums written by Stefan Falimirz, Marcin from Urzędów and Szymon Syreński. In this article the issue of etymology of the polish name for Atropa belladonna (in polish: pokrzyk – krzyk [scream], krzak [bush]) was also important as well as the level of medical knowledge in 16th and 17th centuries. The author also compared nightshade to mandrake: their properties (psychedelic, curative), morphologic qualities and beliefs connected to anthropoid shape of root, supposed deadly scream of plant pulled from the ground and the use of this herb in magic. 

https://doi.org/10.36770/bp.545
PDF (Język Polski)

References

Bańkowski A., Etymologiczny słownik języka polskiego, t. II. Warszawa 2000.

Biblia Tysiąclecia. Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Poznań 2003, http://biblia.deon.pl/index.php.

Brzęk G., Syreński (Syreniusz) Szymon, [w:] Słownik biologów polskich, red. S. Feliksiak, Warszawa 1987.

Brzozowski S., Falimirz Stefan, [w:] Słownik biologów polskich, red. S. Feliksiak, Warszawa 1987.

Doroszewski W., Słownik języka polskiego [przedruk elektroniczny], http://doroszewski.pwn.pl/haslo/pokrzyk/, Warszawa 2000.

Dziechcińska H., Kobieta w życiu i literaturze XVI i XVII wieku, Warszawa 2001.

Falimirz S., O ziołach i mocy ich, drukarnia Floriana Unglera, starodruki Biblioteki Narodowej (POLONA), sygn. SD XVI.Qu.7053, Kraków 1534.

Flawiusz T., Historia Józefa syna Gorionowego o wojnie żydowskiej na dwie części rodzielona. […] przy tym przydana jest chorografia, to jest opisanie ziemie świętej […], tłum. A. Rymsza, drukarnia Jana Kancara, starodruki Biblioteki Narodowej (POLONA), sygn. SD XVI.O.387,, Wilno 1595.

Frohne D., Leksykon roślin leczniczych (red. wyd. I polskiego A. Noculak-Palczewska), Wrocław 2010.

Gawiński J., Odczary na Simonidesowe „Czary”, [w:] tegoż, Sielanki z gajem zielonym, (oprac. E. Rot), Warszawa 2007.

Górnicki Ł., Dworzanin polski (oprac. i wstęp R. Pollak), Warszawa 1950.

Gustawicz B., O korzeniach czarodziejskich w lecznictwie ludowem u nas i gdzie indziej, „Lud” 1904, t. 10, s. 276–277.

Hajdukiewicz L., Marcin z Urzędowa, [w:] Internetowy Polski Słownik Biograficzny, https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/marcin-z-urzedowa?print.

Jankowiak L. A., Słownictwo medyczne Stefana Falimirza, t. 1–2, Warszawa 2005-2006.

Jankowiak L. A., Szesnastowieczne słownictwo medyczne na przykładzie zielnika Stefana Falimirza ,,O ziołach i mocy ich” z 1534 roku, [w:] Ad perpetuam rei memoriam. Profesorowi Wojciechowi Ryszardowi Rzepce z okazji 65. Urodzin, red. J. Migdał, Poznań 2005.

Kopaliński W., Słownik symboli, Warszawa 2001.

Kowalski P., Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, Warszawa 2007.

Krzysztofik M., Elementy astrologicznej koncepcji makro- i mikrokosmosu w traktacie Stefana Falimirza ,,O nauce gwiazdecznej”, „Terminus” 2015, t. 17, z. 1 (34), s. 89–112.

Kuźnicka B., Znaczenie roślin halucynogennych w polskich tradycjach kulturowych: zarys problematyki, „Analecta. Studia i Materiały z Dziejów Nauki” 1992, 1/1, s. 113–116.

Marcin z Urzędowa, Herbarz polski, to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych, drukarnia Łazarzowa – Łazarz Andrysowicz, Kraków 1595 [na podstawie reprintu oryginału, wyd. Gra_fika, Warszawa 2013).

Podbielskowski Z., Sudnik-Wójcikowska B., Słownik roślin użytkowych polski, łaciński, angielski, francuski, niemiecki, rosyjski, Warszawa 2003.

Rostafiński J., Porównanie tak zwanych zielników Falimirza, Spiczyńskiego i Siennika, Kraków 1888.

Rostański K., Szymon Syreniusz i jego dzieło, „Wiadomości Botaniczne” 1997, 41(2), s. 7–12.

Suchecka A., Sandomierski ogród Marcina z Urzędowa, „Głos Ziemi Urzędowskiej” 2015, s. 81–90, http://gokurzedow.pl/u/gzu15/7.pdf.

Suchecka A., Giergiel T., Otwarcie sandomierskiego ogrodu Marcina z Urzędowa, „Wiadomości Botaniczne” 2015, nr 59 (3/4), s. 178–185.

Syreński Sz., Zielnik herbarzem z łacińskiego zowią. To jest opisanie własne imion, kształtu, przyrodzenia, skutków i mocy ziół wszelakich drzew, krzewin i korzenia ich, kwiatu, owoców, soków, miazg, żywic…, 1613, Kraków, drukarnia Bazylego Skalskiego [na podstawie reprintu oryginału, wyd. Graf ika, Warszawa 2013).

Szcześniak K., Świat roślin światem ludzi na pograniczu wschodniej i zachodniej Słowiańszczyzny, Gdańsk 2008.

Szostak J., Autorzy pierwszych zielników polskich – Stefan Falimirz, Hieronim Spiczyński i Marcin Siennik, „Archiwum Historii Medycyny” 1977, nr 40/3, s. 277–280.

Szostak J., Farmakognozja, farmacja galenowa i aptekarstwo w renesansowych zielnikach polskich, Warszawa 2006.

Zemankowie A. i B., Roślina i „sacrum” w historii cywilizacji, [w:] Geografia i sacrum, red. Domański B., Skiba S., t. 2, Kraków 2005, s. 471–477.

Żurkowa R., Wokół ,,Zielnika” Szymona Syreńskiego, „Rocznik Biblioteki Polskiej Akademii Nauk” 1885, R. 30, s. 9–11.

Articles published in the “gold open access” mode on the basis of a non-exclusive license agreement between the publisher and the author. Permitted use:

- the publication may be read and stored on any device,

- the publication may be cited (with obligatory reference to the author, the title of the text, as well as the full title, bibliographic address of the issue and page of the journal)

The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” implements an open access policy by publishing materials in the form of the so-called Gold Open Access. From volume 42 (issue 1/2019), the journal is available under the Creative Commons license (Attribution – ShareAlike: CC BY-SA).

The key declarations of the Open Access and Open Science movement, which we fully support, are available on the CEON Open Science website.

COPYRIGHT:

The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” implements an open access policy by publishing materials in the form of the so-called Gold Open Access. The journal is available under the Creative Commons license – Attribution – ShareAlike 4.0: International: CC BY-SA 4.0).

The key declarations of the Open Access and Open Science movement, which we fully support, are available on the CEON Open Science website.
 

“Bibliotekarz Podlaski” allows its readers to read, download, copy, distribute, print, search and link to the full content of articles. We enable full, immediate, unlimited (both in a territorial, temporal and technical sense) open access to all published content, in accordance with the principle that freely available research increases and accelerates the global development of science and the exchange of knowledge.

The editorial team of “Bibliotekarz Podlaski” encourages authors to place articles published in the journal in open repositories (after the review or the final version of the publisher), provided that a link to the journal’s website is provided.

The journal does not charge the authors any fees for accepting and publishing their texts.

Downloads

Download data is not yet available.