Abstract
Wincenty Pol’s ties to the Podkarpacie region (Sanok, Przemyśl, and Gorlice Lands) resulted in many important works, such as “Songs and Our Land”, “Mohort”, “Szajne-katarynka”, “Pictures from Life and Nature”, and numerous occasional poems. Some of these works were inspired by the writer’s acquaintance with members of the Krasicki family of the Rogala coat of arms, especially with General Ksawery Krasicki. The article discusses the second part of Memoirs of Pan Benedykt Winnicki, written in the Podkarpacie region, entitled “Senators’ Consent. The Tradition of the Gentry from Sanockie”, the inspiration for which was Ignacy Krasicki’s visit to Dubiecko, two years after his appointment as bishop, and his settling of a dispute between two feuding Sanok families of the Bale and Mniszchy. The author shows that in telling this story, Pol used the Dubiecko variety of storytelling, just as Franciszek Karpiński had done half a century earlier in Journey from Dubiecko to Skałka. It is possible that the choice of form was influenced by the “spirit of the place” - the landscape with the palace and park complex belonging to the Krasicki family and its residents and guests.
References
A. Podmiotowa
Pol W., Mohort. Rapsod rycerski z podania, z dwudziestoma czterema ilustracjami J. Kossaka, Lwów 1883.
Pol W., Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 4, seria 2: tegoż, Dzieła prozą, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1876.
Pol W., Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 5, seria 1: tegoż, Poezje, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1876.
Pol W., Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 7, seria 1: tegoż, Poezje, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1877.
Pol W., Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 8, seria 2: tegoż, Dzieła prozą, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1877.
Pol W., Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 10, seria 2: tegoż, Dzieła prozą, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1878.
Pol W., Poezje Wincentego Pola, t. 1–2, nowe poprawne i powiększone wydanie, nakładem autora, [wydanie nowe w czterech tomach], Wiedeń 1857.
B. Przedmiotowa
a. Teksty
Fredro A., Trzy po trzy. Pamiętniki z epoki napoleońskiej, oprac. i wstęp K. Czajkowska, Warszawa 1968.
Juliana Ursyna Niemcewicza podróże historyczne po ziemiach polskich, między rokiem 1811 a 1828 odbyte, Paryż–Petersburg 1858.
Kaczkowski Z., Mój pamiętnik z lat 1833–1843, Kraków 1899.
Karpiński F., Historia mego wieku i ludzi, z którymi żyłem, oprac. R. Sobol, wydanie przygotowali E. Aleksandrowska i Z. Goliński, Warszawa 1987.
Krasicki I., Podróż z Warszawy. Do księcia Stanisława Poniatowskiego, [Wyjazd z Warszawy], [w:] tegoż, Dzieła wybrane, t. 1, oprac. Z. Goliński, Warszawa 1989.
Muśnicki N., Drobniejsze poetyckie zabawki, t. 1, Połock 1804.
Szuber J., Las w lustrach, Rzeszów 2001.
Wincentego Pola bieszczadzkie ścieżki, red. T. Szewczyk, A. Szczerbicki, Lesko 2009.
b. Opracowania
R.Sz., Czy wiesz, co rośnie w soleckim parku?, „Gazeta Solecka” 2010, nr 9.
Aftanazy R., Dzieje rezydencji na dawnych kresach Rzeczypospolitej, [cz. 2: Ziemie ruskie Korony], t. 8: Województwo ruskie. Ziemia Przemyska i Sanocka, Wrocław–Warszawa 1996.
Bartoszyński K., Gawęda prozą, [w:] Słownik literatury polskiej XIX wieku, red. J. Bachórz, A. Kowalczykowa, Wrocław 2009.
Bartoszyński K., O amorfizmie gawędy. Uwagi na marginesie „Pamiątek Soplicy”, [w:] tegoż, Teoria i interpretacja. Szkice literackie, Warszawa 1985.
Chłapowski K., Głębocka Z., Dzieje Dubiecka, Przemyśl 1972.
Dębicki L., Z pamiętnika i opowiadań Wincentego Pola, [w:] tegoż, Portrety i sylwetki z dziewiętnastego stulecia z ilustracjami, seria 2, Kraków 1906.
Doktór R., Ignacy Krasicki w ogrodzie, „Prace Filologiczne. Literaturoznawstwo” 2011, t. 61.
Doktór R., Liryczny reportaż z podróży: „Podróż z Dobiecka na Skałę”, [w:] Czytanie Karpińskiego, [cz.] 2, red. B. Mazurkowa i T. Chachulski, t. 2, Warszawa 2017, s. 41–60, Czytanie Poetów Polskiego Oświecenia, t. 5, [cz.] 2.
Dzieduszycki M., Wincenty Pol. (Życiorys), [w:] W. Pol, Dzieła Wincentego Pola wierszem i prozą, t. 8, seria 2: tegoż, Dzieła prozą, pierwsze wydanie zbiorowe przejrzane i uporządkowane przez samego autora, Lwów 1877, s. I–XXXII.
Hoffmanowa z Tańskich K., Jan Kochanowski w Czarnolesie, Kraków 1898.
[Gnatkowski J.], Bełkotka, „Dziennik Mód Paryskich” 1844, nr 18.
Huelle P., Schodząc w dolinę, „Tygodnik Powszechny” 2008, nr 17.
Janion M., Wstęp, [w:] W. Pol, Wybór poezji, wyboru dokonała i wstępem poprzedziła M. Janion, przypisy oprac. M. Grabowska, Wrocław 1963, BN I, nr 180.
Janusz B., W starej siedzibie Kmitów, „Tygodnik Ilustrowany” 1924, nr 35.
Kieniewicz S., Podolecki Jan Kanty (1800–1855), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 27, Wrocław 1983.
Kostkiewiczowa T., Ignacego Krasickiego myśli o zakorzenieniu i ruchliwości, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1996, nr 2.
Kresek Z., Skonka C., Sobczak J., Szlakiem Wincentego Pola, Warszawa 1989.
Leszczyńska B., Wincenty Pol i ks. Karol Antoniewicz – wspólnota ducha i twórczości, „Zeszyty Naukowe KUL” 2018, nr 1 (241).
Łempicki S., Udział ziem południowo-wschodnich Rzeczypospolitej w piśmiennictwie polskim, „Pamiętnik Literacki” 1936, t. 33, nr 1/4.
Łoboz M., „Kochajmy się! Po ojcach najdroższa puścizna!” – spadkobiercy sarmackiego etosu w gawędach Wincentego Pola, [w:] tejże, Śpiewak pieśni niedogranych. W kręgu twórczości Wincentego Pola, Wrocław 2004.
Łoboz M., Obserwacje natury i romantyczna podróżomania, czyli naukowe ambicje Wincentego Pola, [w:] Świat Wincentego Pola. Język i natura, natura i naturaliści, red. T. Piersiak, Lublin 2014.
Majchrowski S., Wincenty Pol. Szkic biograficzny, Lublin 1982.
Mann M., Wincenty Pol. Studium biograficzno-krytyczne, z dwoma portretami, t. 1–2, Kraków 1904–1906.
Nalepa M., Podkarpacie literackie. „Gawęda dubiecka” Franciszka Karpińskiego, „Bibliotekarz Podlaski” 2022, nr 1 (54).
Pilarczyk P. M., Doświadczyński przed Trybunałem. Twórczość Ignacego Krasickiego w świetle historii prawa, „Pamiętnik Literacki” 2017, z. 3.
Piórecki J., Dwory i ogrody w dolinie Sanu – dziedzictwo kulturowo-przyrodnicze, [w:] III Konferencja Naukowo-Techniczna „Błękitny San”. Materiały konferencyjne, Dubiecko, 21–22 kwietnia 2006, https://docplayer.pl/5372967-Dwory-i-ogrody-w-dolinie-sanu-dziedzictwo-kulturowo-przyrodnicze.html [dostęp: 9.05.22].
Poklewska K., Galicja romantyczna (1816–1840), Warszawa 1976.
Pol A. W., Mowa Wincentego Pola na uroczystości pośmiertnej Franciszka Xawerego Krasickiego. Przyczynek edytorsko-biograficzny, [w:] Wincentego Pola bieszczadzkie ścieżki, red. T. Szewczyk, A. Szczerbicki, Lesko 2009.
Przybyszewski W., Piękny Polak z dzielną duszą, „Spotkania z Zabytkami” 2017, nr 3–4.
Romaniak A., Ostatni obrońca sanockiego zamku, „Tygodnik Sanocki” 2005, nr 33 (719).
Rosnowska J., Dzieje poety. Opowieść o Wincentym Polu, Warszawa 1973.
Sudolski Z., Jeremi. Opowieść biograficzna o Kornelu Ujejskim, Warszawa 1986.
Sulikowski A., Niepewność drugiego brzegu, „Świat i Słowo” 2004, nr 1 (2).
Tyrowicz M., Krasicki Ksawery Franciszek (1774–1844), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 15, Kraków 1970.
Wincentego Pola improwizacje w roku 1843 na źródło iwonickie „Bełkotką” zwane, „Rozmaitości” 1844, nr 51.
Wójcicki K. W., Szczątki domu J. Kochanowskiego w Czarnym Lesie, „Tygodnik Ilustrowany” 1869.
Z[awadzki] Wł[adysław], Medyka, „Tygodnik Ilustrowany” 1864, t. 10, nr 256 (20 sierpnia).
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.
Copyright (c) 2023 Marek Nalepa