Mr Władysław’s tale of the January Uprising. Samogitian themes in Stanisław Vincenz’s tetralogy „On the High Uplands“
PDF (Język Polski)

Keywords

Stanisław Vincenz
January Uprising
Samogitia
Na Wysokiej połoninie [On the High Uplands]
mythical imagery

How to Cite

Żmidziński, J. (2023). Mr Władysław’s tale of the January Uprising. Samogitian themes in Stanisław Vincenz’s tetralogy „On the High Uplands“. Bibliotekarz Podlaski, 60(3), 223–240. https://doi.org/10.36770/bp.830

Abstract

The article undertakes a topic that is omitted in the studies of the January Uprising in Polish literature. Also in the studies of Vincenz’s works this topic has not been discussed so far. It accounts for the mysterious figure of Mr Władysław – the
“guiding spirit” of the fourth volume of the tetralogy Na Wysokiej połoninie [On the High Uplands] – and his story of the January Uprising, which he had experienced in his native Samogitia. The main protagonist of the story is the, arguably fictional, character of Mr Kołaszko, a patriot, a social activist and a friend of the Russians. He does, however, take up arms on the side of the insurgents and even organises his own unit. During one skirmish, he lets a captured Russian go free, and the captive comes back to join the unit along with a few more companions. Fatally wounded in the battle, he resists the hatred towards his enemies. In this way, Mr Władysław’s story becomes an explication of Vincenz’s own ethical programme. He was fascinated by Gandhi and the essential message of the Gospel about loving one’s enemies. Mr Władysław himself is an authentic character, but the authenticity of
his story is difficult to judge. The picture of Samogitia is fragmentary and the place names are not reflected in the topography. It is significant, however, that although almost the entire Vincenz’s tetralogy is set in the Hutsul region, this significant episode is located precisely in the northern borderland. In this way, the author extends certain aspects of his work to the area of the entire former Polish-Lithuanian Commonwealth.

https://doi.org/10.36770/bp.830
PDF (Język Polski)

References

Błoński J., Polski raj, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 51–52, s. 3.

Buchowski K., Mit Litwy w polskiej kulturze, „Krakowskie Pismo Kresowe” r. 3 (2011), s. 121, https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/293248/buchowski_mit_litwy_w_polskiej_kulturze_2011.pdf?sequence=1&isAllowed=y.

Dawne Pokucie i Huculszczyzna w opisach cudzoziemskich podróżników. Wybór tekstów z lat 1795–1939, do druku przygot. J. Gudowski [i in.], Warszawa 2015.

Dowie M.M., A Girl in Trousers. Being the History of a Young Lady’s Adventures in the Karpathians, Toronto [1891], https://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=uc1.c053818067&view=1up&seq=154&skin=2021&size=125 [dostęp: 12.04.2023].

Giedroyc J., Vincenz S., Listy 1946–1969, oprac. R. Habielski, Warszawa 2021.

Kolbuszewski J., Kresy, Wrocław 2002.

Kolbuszewski J., Kresy. Szkic o kwestii pozornie doskonale znanej, [w:] Dialog, komparatystyka, literatura: profesorowi Eugeniuszowi Czaplejewiczowi w czterdziestolecie pracy naukowej i dydaktycznej, pod red. E. Kasperskiego i D. Ulickiej, Warszawa 2002, s. 351–370.

Kozłowski M., Krajobrazy przed bitwą, Kraków 1985.

Krasiński Z., O krytyce w ogólności (Kilka słów o Juliuszu Słowackim), [w:] tegoż, Pisma, t. 3, Mikołów-Częstochowa 1912, https://pl.wikisource.org/wiki/Strona:PL_Zygmunt_Krasiński_-_Pisma_T3.djvu/199 [dostęp: 12.04.2023].

Łaniec S., Dowódcy i bohaterowie powstania styczniowego na Żmudzi, Toruń 2002.

Ołdakowska-Kuflowa M., Stanisław Vincenz. Pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Biografia, Lublin 2006.

Narkowicz L., Tyszkiewiczowie z Waki, Warszawa 2010.

Powstanie styczniowe: reinterpretacje pamięci. Studia, red. J. Ławski, I.E. Rusek, P. Wojciechowski, Białystok 2019.

Skwarek I., Dlaczego autobiografizm? Powieści autobiograficzne dwudziestolecia międzywojennego, Katowice 1986.

Sucharski T., „Duchowe zaplecze” Stanisława Vincenza na „sowiecki zalew”, [w:] tegoż, Polskie poszukiwania „Innej Rosji”. O nurcie rosyjskim w literaturze drugiej emigracji, Gdańsk 2008.

Tierling-Śledź E., Gra (z) historią. Powstanie styczniowe w prozie polskiej po 1945 roku, Szczecin 2013.

Vincenz i krytycy. Antologia tekstów, wybór, wstęp i oprac. P. Nowaczyński, Lublin 2003.

Vincenz S., Na wysokiej połoninie, [t. 4:] Barwinkowy wianek; Epilog, Sejny 2005.

Vincenz S., Prawda starowieku. Obrazy, dumy i gawędy z Wierchowiny Huculskiej, Warszawa 1936.

Vincenzowa I., Rozmowy ze Stanisławem Vincenzem, „Regiony” [roczniki: 1993–2002].

Wedemann M., Gdzie leży Beresteczko? Kresy na mapie, [aneks w:] tegoż, Epos w guście Ariosta. O ariostyczności „Ogniem i mieczem” Henryka Sienkiewicza, Poznań 2013.

Żmidziński J., Pana Władysława opowieść o powstaniu styczniowym. Żmudzkie wątki w tetralogii Stanisława Vincenza „Na wysokiej połoninie”, [prelekcja w ramach:] Pracownia Vincenzologiczna IFP UWr, 30.11.2022. https://www.youtube.com/watch?v=WtYx0l6cElc [dostęp: 14.03.2023].

Żmidziński J., Rzeczpospolita Vincenza, [w:] Projektowanie niepodległości i dziedzictwo polszczyzny. W stulecie odzyskania niepodległości, pod red. W. Ratajczaka i M. Osiewicza, Poznań 2021.

Żmidziński J., Wzór nieznany. Stanisław Vincenz a muzyka, Wrocław–Poznań 2018.

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International License.

Copyright (c) 2023 Jakub Żmidziński

Downloads

Download data is not yet available.